Empatisch zijn met technologie? Pardon? 

“Ik zag ChatGPT altijd als iets technologisch en gebruikte het niet zo veel. Jij ziet het precies als een ‘mens’ met wie je interacties bouwt… nu ik dit van je zag en hoorde, is mijn kijk op A.I. helemaal veranderd. Ik wil er meteen mee aan de slag” 

“Pa, sinds je me zei dat ik de auto ook kan zien als mijn lief: hoe beter ik begrijp hoe ze in elkaar zit, hoe beter ik er mee om kan”, gaat het schakelen, sturen en coordineren van bewegingen ineens veel beter…” 

“Ik zit hier al de hele ochtend mee te vechten, jij komt langs en ineens werkt het allemaal….” 

Het belang van empathie 

Het zijn drie stukjes feedback die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Niks is minder waar. Ze zijn ter herleiden naar ons empathisch vermogen, dat we ook op technologie kunnen toepassen. Dat is voor veel mensen een ontdekking en zelfs een openbaring met verrassend positieve gevolgen. Bij mij is het altijd een soort tweede natuur geweest. Een koffiezet, een computer, een auto, een fiets, …. Noem het maar op,  ik ga me altijd spontaan inbeelden hoe die werken en hoe ik die dan het beste kan ‘aanspreken’ of besturen.  

Wat is empathie? 

Empathie is het vermogen om de gevoelens, gedachten en ervaringen van anderen te begrijpen en te delen. Het gaat verder dan sympathie, wat simpelweg medeleven is; empathie vereist een dieper, persoonlijker begrip van wat iemand doormaakt. 

Empathie tussen mensen kan je opdelen in drie hoofdcategorieën. Ik herken ze ook wanneer het over technologie gaat: 

1. Cognitieve empathie: Dit is het vermogen om te begrijpen wat iemand anders denkt of voelt. Het gaat om het intellectuele aspect van empathie, waarbij je je bewust bent van het perspectief van de ander zonder noodzakelijkerwijs emotioneel betrokken te zijn. 
   àIk weet graag hoe dingen werken, zonder emotioneel betrokken te zijn, zodat ik ze beter kan benutten 
2. Emotionele empathie: Dit is het vermogen om de emoties van anderen daadwerkelijk te voelen. Wanneer iemand verdrietig is, voel je hun pijn alsof het je eigen pijn is. Deze vorm van empathie zorgt voor een emotionele verbinding met anderen. 
   à Wanneer ik bij schakelen van versnellingen de tandwielen van de bak hoor knarsen, krijg ik hier een ongemakkelijk gevoel bij dat ik ook ervaar wanneer ik zie dat iemand zich bezeerd.  
3. Compassievolle empathie (of empathische bezorgdheid): Dit is niet alleen het begrijpen en voelen van de emoties van anderen, maar ook de wens om hen te helpen. Het combineert cognitieve en emotionele empathie met actiegerichtheid. 
   à Dit kan verklaren waarom technologie die bij mensen rondom mij vaak mank loopt, ineens wel goed werkt wanneer ik er heel even aan kom, een sort ‘law of attraction’ 

Empathie en technologie : wat de wetenschap hierover zegt 

Rond wat ik hier vertel en ervaar is al uitgebreid onderzoek gedaan. Dat onderzoek gebeurt vooral aan de zijde van de fabrikanten. Zij willen hun diensten waar mogelijk zoveel als mogelijk antropmorfiseren om de gebruikers het gevoel te geven dat ze met een mens aan het werken zijn, eerder dan met een ding. Onderzoek in het veld van HTI (Human-Technology Interaction) suggereert dat mensen technologieën soms behandelen alsof ze menselijke eigenschappen hebben. Dit concept, bekend als "media equation," stelt dat mensen dezelfde sociale regels toepassen op technologieën als op menselijke interacties. Reeves en Nass introduceerden het idee in hun boek "The Media Equation: How People Treat Computers, Television, and New Media Like Real People and Places". Het boek beschrijft uitgebreid experimenten die deze theorie ondersteunen. 

Ik kan enkel bevestigen dat het positief werkt, wanneer je de werkmiddelen die je gebruikt vanuit dat perspectief benaderd. Ik ervaar een haat totale afwezighed van technologische stress en ervaar het als vrij natuurlijk om nieuwe technologie te omarmen.  Onderzoek gepubliceerd in Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking laat zien dat empathische interfaces technostress kunnen verminderen en de acceptatie van nieuwe technologieën kunnen verbeteren. Omgekeerd werkt het dus ook. 

Met een empathische ingesteldheid verhoogt ook de adoptie en het plezier in het gebruiken van technologie. Zelf ervaar ik dat met rijden, het gebruik van AI, en zelfs wanneer ik het gras in m’n veel te grote tuin maai. 

Concrete volgende stappen 

Om de positieve impact van empathisch vermogen op je interacties met technologie te ervaren, kun je deze drie praktische tips direct toepassen: 

1. Zie Technologie als een Partner: Behandel je technologische apparaten en programma's alsof ze partners zijn in je dagelijkse taken. Begrijp hun mogelijkheden en beperkingen, en werk samen met hen zoals je dat met een collega zou doen. Dit perspectief kan helpen om frustratie te verminderen en een meer harmonieuze relatie met technologie te ontwikkelen. 
2. Anthropomorfiseer je Interacties: Probeer je voor te stellen dat technologie menselijke eigenschappen heeft. Dit betekent niet dat je letterlijk denkt dat je telefoon een persoon is, maar door te visualiseren dat technologie met menselijke kwaliteiten werkt, kun je empathischer reageren. Bijvoorbeeld, bedenk dat je spraakassistent je beste bedoelingen heeft en geduld verdient, net als een echte persoon. 
3. Reflecteer op je Technologiegebruik: Neem regelmatig de tijd om te reflecteren op hoe je technologie gebruikt en hoe het je emoties beïnvloedt. Vraag jezelf af of je je gefrustreerd of overweldigd voelt, en probeer de oorzaken hiervan te begrijpen. Door deze reflectie kun je bewuster en empathischer omgaan met technologie, wat uiteindelijk leidt tot een meer bevredigende en stressvrije gebruikservaring. 

Door deze eenvoudige stappen te volgen, kun je niet alleen je relatie met technologie verbeteren, maar ook je dagelijkse interacties soepeler en aangenamer maken. Empathie is niet alleen voorbehouden aan menselijke relaties; het is ook een krachtig hulpmiddel om het beste uit de technologie te halen die je dagelijks gebruikt.